Zmiany dotyczące ekranów akustycznych przy trasie S5 bez konsultacji społecznych mogą nie tylko pogorszyć obraz Polski jako państwa prawa lecz także wpłynąć na  wieloletni komfort życia wielu mieszkańców. Przedstawiamy analizę najważniejszych aspektów związanych z budową trasy S5.

Sytuacja prawna

19.08.2011 r. – wniosek GDDKiA (znak GDDKiA-O/WR-P2-LS-41/S5/381/2011) do Wojewody Dolnośląskiego o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej

28.05.2012 r. – decyzja Wojewody Dolnośląskiego nr 9/12 (znak IF.AB.7820.34.2011.AK13) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej

23.12.2013 r. – postanowienie Ministra Infrastruktury i Rozwoju (znak BOII-3eb-772-75-2263/12/13) stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Wojewody Dolnośląskiego nr 9/12 z dn. 28.05.2012r. m.in. przez p. Tadeusza Zdrojewskiego (stwierdzono, że odwołania zostały złożone po terminie).

Na powyższe postanowienie p. Tadeusz Zdrojewski wniósł skargę do WSA w Warszawie.

07.02.2014 r. – decyzja Ministra Infrastruktury i Rozwoju (znak DOII-IIIeb/BOII-2eb-772-75-239/12/13/14 ws. uchylająca w części i orzekająca w tym zakresie co do istoty sprawy, a w pozostałej części utrzymanie w mocy decyzji Wojewody Dolnośląskiego nr 9/12 z dn. 28.05.2012r.

29.05.2014 r. – prawomocny wyrok WSA w Warszawie uchylający zaskarżone postanowienie Ministra z dn. 23.12.2013 r. w części doryczącej p. Tadeusza Zdrojewskiego (wyrokiem uznano, że odwołanie p. Zdrojewskiego zostało złożone w terminie). Organ odwoławczy (Minister Infrastruktury i Rozwoju) został zobligowany do ponownego rozpatrzenia odwołania p. Tadeusza Zdrojewskiego z dn. 22.05.2012 r. uzupełnionego dn. 15.12.2012 r. oraz kolejnych pism złożonych w toku postępowania odwoławczego ws. decyzji Wojewody Dolnośląskiego nr 9/12 z dn. 28.05.2012 r.

Minister Infrastruktury i Rozwoju wznawia postępowanie administracyjne zakończone decyzją Ministra z dn. 07.02.2014 r.

05.11.2014r. – GDDKiA składa do Ministra Infrastruktury i Rozwoju wniosek (pismo z dn. 04.11.2014 r. znak GDDKiA-o/WR-I2-LS-4111/S5-PR/278/2014) o zmianę decyzji Wojewody Dolnośląskiego we wskazanym zakresie (rozwiązania z zakresu ochrony akustycznej). Jednocześnie GDDKiA wnosi przeprowadzenie ponownej oceny oddziaływania na środowisko inwestycji.

06.11.2014 r. – Minister Infrastruktury i Rozwoju pismem do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu (znak DOII-II-ło-772-99-2136/14) wnosi o uzgodnienie warunków realizacji przedsięwzięcia

05.01.2015 r. – Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska pismem do Ministra Infrastruktury i Rozwoju (znak WOOŚ.4242.132.2014.AMA.5) zwrócił się zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w sprawie przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko przedmiotowej inwestycji.

Minister Infrastruktury i Rozwoju wydaje stosowne obwieszczenie o przystąpieniu do przeprowadzenia ponownej oceny oddziaływania na środowisko przedmiotowej inwestycji.

18.02.2015 r. – Minister Infrastruktury i Rozwoju informuje (znak pisma DOII-II-ło-772-99-426/14/15) o nadaniu Stowarzyszeniu Mieszkańców Gminy Wisznia Mała „Integracja” przymiotu uczestnika postępowania na prawach strony.

Aspekt formalny

Prowadzone przez Ministra postępowanie ma charakter odwoławczy (organ II instancji) od decyzji Wojewody Dolnośląskiego nr 9/12 z dn. 28.05.2012r. Dotyczy ono m.in. odwołania p. Tadeusza Zdrojewskiego i w takim zakresie powinno być rozpatrywane.

Tymczasem GDDKiA pismem do Ministra z dn. 04.11.2014r. (data wpływu 05.11.2014r.) wniosła o zmianę decyzji Wojewody Dolnośląskiego nr 9/12 z dn. 28.05.2012r. w zakresie rozwiązań ochrony akustycznej, które nie były przedmiotem postępowania odwoławczego.

Organem rozpatrującym wniosek o zmianę decyzji – zgodny na realizację inwestycji drogowej powinien być organ, który wydał pierwotną decyzję (wojewoda – organ I instancji). Tymczasem wniosek GDDKiA został skierowany do organu II instancji (ministra). W takiej sytuacji w postępowaniu dotyczącym zmiany decyzji stronom postępowania „uciekł” jeden szczebel w przypadku ewentualnego postępowania odwoławczego. Gdyby zmianę decyzji wydał wojewoda, stronom przysługiwałoby odwołanie do ministra.

Osobną kwestią jest zasada, zgodnie z którą prawo nie działa wstecz. Otóż przedmiotowa inwestycja została zaprojektowana zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami. Uzyskała również zgodę na realizację inwestycji drogowej (decyzja 9/12 z dn. 28.05.2012r.). W obecnej sytuacji w ramach postępowania odwoławczego próbuje się wprowadzić zmiany, które opierają się na normach akustycznych wprowadzonych po wydaniu pierwotnej decyzji. Takie postępowanie godzi w zasadę trwałości decyzji administracyjnej, narusza prawa nabyte stron i mieszkańców oraz jest niezgodne w już wyżej wspomnianą zasadą o niedziałaniu prawa wstecz.

Komentarz do kwestii merytorycznych

Zmiany w decyzji Wojewody Dolnośląskiego z 28.05.2012 r dotyczące zezwolenia na realizację inwestycji drogowej w zakresie ochrony akustycznej, o które wnioskuje GDDKiA oddział we Wrocławiu w piśmie do Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 04.11.2014 (data wpływu 05.11.2014r.), są zmianami istotnymi, które powinny skutkować koniecznością ponownego przeprowadzenia przez Wojewodę Dolnośląskiego kompletnej procedury uzyskania zezwolenia na realizację inwestycji drogowej – ZRID, m.in. łącznie z etapem konsultacji społecznych, który został całkowicie pominięty.

Sam Suplement do Raportu o oddziaływaniu na środowisko w zakresie klimatu akustycznego zawiera szereg błędów merytorycznych oraz metodologicznych oraz sformułowań wprowadzających w błąd organ przeprowadzający ponowną ocenę oddziaływania na środowisko inwestycji W raporcie m.in. stwierdzenia się, że „analizowany w niniejszym opracowaniu przebieg przedmiotowej trasy jest wynikiem ciągłych konsultacji społecznych. Społeczność lokalna jest dobrze poinformowana o kształcie projektu i skorzystała z możliwości wnoszenia uwag i uzyskania dodatkowych wyjaśnień” (patrz: „Raport o oddziaływaniu na środowisko w ramach zmiany uzyskanego zezwolenia na realizację inwestycji drogowej przedsięwzięcia polegającego na budowie drogi ekspresowej S5 na odcinku Korzeńsko (bez węzła) – węzeł Widawa Wrocław w zakresie klimatu akustycznego. Streszczenie w języku niespecjalistycznym” str. 44 pkt 12. „Analiza możliwych konfliktów społecznych”).

Kwestie społeczne

Na etapie opracowania inwestycji przeprowadzono szereg konsultacji społecznych (w tym spotkań z mieszkańcami), podczas których analizowano różne warianty inwestycji. Finalny przebieg trasy S5 jest wynikiem intensywnych prac projektowych i konsultacji ze społeczeństwem, w wyniku których powstał kompromis zaakceptowany przez wszystkie strony.

Odbywające się obecnie próby zmiany pierwotnej decyzji – zgodny na realizację inwestycji drogowej przeprowadza się z pominięciem strony społecznej – mieszkańców. Zmiany w projekcie wpłyną zdecydowanie negatywnie na klimat akustyczny terenów przyległych. Tymczasem udział mieszkańców w opracowaniu zmian w projekcie – prawdopodobnie ze względu na przewidywany opór społeczny – praktycznie pominięto. W ramach postępowania ws. zmiany decyzji zrezygnowano z konsultacji społecznych przyjętych rozwiązań i z przedstawienia mieszkańcom wpływu zmian na ich środowisko zamieszkania. Tym bardziej cyniczne wydają się stwierdzenia w Raporcie o oddziaływaniu na środowisko inwestycji, które zacytowano powyżej.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że wprowadzane w projekcie zmiany są złamaniem umowy społecznej, która została zawarta między inwestorem (de facto Państwem Polskim) a mieszkańcami i w której uzgodniono przebieg trasy z określonymi elementami ochrony akustycznej. Zmiany w projekcie nie zmieniają przebiegu trasy, natomiast radykalnie ograniczają ochronę akustyczną (na terenie gminy Wisznia Mała z przeszło 8 km ekranów pozostawiono niespełna 2 km, a wiele ze zlikwidowanych ekranów znajdowało się w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowań, vide: Krzyżanowice/Psary, Kryniczno/Malin, Ligota Piękna, Wisznia Mała, Wysoki Kościół).

Takie działania budzą zdecydowany sprzeciw mieszkańców oraz podważają zaufanie obywateli do Państwa prawa.

Komentarz do aspektu ekonomicznego

Chęć wprowadzenia zmian w projekcie inwestycji GDDKiA argumentuje względami ekonomicznymi. Mianowicie w wyniku zmian inwestor ma zaoszczędzić na budowie zabezpieczeń akustycznych niebagatelne środki finansowe, które można przeznaczyć na inne zadania inwestycyjne.

W całym tym (po części niepozbawionym sensu) rozumowaniu pomija się jedna specyfikę przedmiotowej inwestycji. Otóż projektowana trasa S5 na obszarze gminy Wisznia Mała przebiega w większości na projektowanym nasypie (o wysokości od 2-3 do nawet 9m w rejonie Krzyżanowic/Psar). Oszczędności finansowe, które mogą powstać przy zmianach w projekcie, wynikają nie tylko z ograniczenia ilości zabezpieczeń akustycznych ale również ze zmniejszenia ilości prac ziemnych (zwężenie korony nasypu, na którym będzie prowadzona trasa).

Rozwiązanie to (zwężenie korony nasypu) spowoduje, że w przyszłości – nawet w przypadku stwierdzenia po realizacji inwestycji przekroczenia poziomu hałasu w otoczeniu – montaż ekranów akustycznych będzie niemożliwy (ze względu na brak miejsca na nasypie). W takiej sytuacji późniejsza inwestycja, polegająca na montażu zabezpieczeń akustycznych, z pewnością będzie niosła za sobą o wiele większe nakłady finansowe, niż kwoty zaoszczędzone na etapie budowy całej trasy. Dodatkowo trzeba się liczyć z tym, że w późniejszym okresie nie będzie możliwe dofinansowanie inwestycji ze środków unijnych.

W związku z tym, że należy się liczyć ze wzrostem natężenia hałasu w otoczeniu trasy S5 (co stwierdza również Raport o oddziaływaniu na środowisko inwestycji), należy dokładnie przeanalizować „opłacalność” wprowadzanych obecnych zmian w projekcie trasy S5. W perspektywie długofalowej zmiany te należy ocenić jako zdecydowanie niekorzystne (ze względów środowiskowych, społecznych i ekonomicznych).

Zdrowie mieszkańców

Wieloletnie, niepodważalne badania WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) udowadniają,  że   długotrwałe oddziaływanie hałasu powyżej 55 dB jest szkodliwe dla zdrowia. Faktyczne usunięcie ekranów spowoduje zmianę poziomu hałasu z 55 DB na 60 DB tj. podniesienie poziomu hałasu około czterokrotnie.  Można szacować, że obszar szkodliwego przekroczenia hałasu obejmie przynajmniej pół kilometra z każdej strony drogi ekspresowej S5. Większość miejscowości naszej gminy położona jest wzdłuż drogi S5. Tym samym znacząca część mieszkańców naszej gminy z miejscowości: Krzyżanowice, Psary, Kryniczno, Malin, Ligota Piękna, Wisznia Mała, Wysoki Kościół na dziesiątki lat znajdzie się w w szkodliwym dla zdrowia obszarze przekroczenia poziomu hałasu i dodatkowo znacząco pogorszy się jakość życia mieszkańców gminy Wisznia Mała. Problem dotknie nie tylko nas, ale również nasze dzieci i wnuki.

—

Liczymy, że powyższe kwestie pomogą w działaniu na rzecz utrzymaniu w mocy pierwotnej zgodny na realizację inwestycji drogowej (decyzja Wojewody Dolnośląskiego nr 9/12 z dn. 28.05.2012r.). Trasa S5 w takim kształcie jako wypracowany kompromis jest akceptowana przez społeczność lokalną. Dodatkowo nie budzi zastrzeżeń natury prawnej w stosunku do procedur administracyjnych związanych ze zmianą decyzji. W przeciwnym przypadku zarówno członkowie Stowarzyszenia jak i mieszkańcy naszej gminy gotowi są podjąć wszelkie działania przeciwstawiające się tego rodzaju inicjatywom. Istnieje poważne ryzyko eskalacji napięć społecznych, skutkujące gwałtownymi protestami mieszkańców.

Maciej Łamasz

Jerzy Drozd (komentarz dot. kwestii zdrowotnych)